De effecten van een saunabezoek op lichaam en geest

Niets zo heerlijk als een deugddoend saunabezoek om lichaam en geest te ontspannen. Waarom eigenlijk? Wat gebeurt er met ons lichaam tijdens een saunabad? En is een saunabezoek voor iedereen een aanrader of eerder te vermijden?

De ene warmte is de andere niet 
Er bestaan twee types van sauna: de klassieke (Finse) sauna en de infraroodsauna. Het grootste verschil tussen de traditionele Finse sauna en een infraroodcabine zit hem in de manier waarop je lichaam opgewarmd wordt. In een klassieke sauna wordt warmte overgedragen via een tussenmedium, nl. lucht. In een sauna wordt de lucht verwarmd tussen 80 en 100 °C. Je lichaam wordt warm, je transpireert om die lichaamswarmte af te voeren en met dit vochtverlies ben je tegelijk ook wat gifstoffen kwijt. In een infraroodcabine wordt warmte overgedragen via straling. Twintig procent van de stralingswarmte wordt voor de verwarming van de lucht gebruikt, de overige 80 procent worden rechtstreeks in lichaamswarmte omgezet. De warmte in een infraroodcabine is droger en draaglijker, zo’n 45- 65 °C. Infraroodcabines kunnen werken met kortgolvige of langgolvige straling. De kortgolvige straling heeft een diepe inwerking en verwarmt het lichaam tot diep in de elastische vezels en aanhechtingspunten van de spieren. De langgolvige straling heeft een veel minder diepe werking en zal zoals de Finse sauna eerder de lucht verwarmen.

Welk effect heeft een (klassieke) sauna op je lichaam? 
Een bezoek aan een sauna doet heel wat met je lichaam.

Hart & bloedvaten 
Ons lichaam heeft een soort ingebouwde thermostaat die onze lichaamstemperatuur op ongeveer 37 °C houdt. Tijdens een saunabezoek gaat onze huid sneller verwarmen dan onze lichaamstemperatuur stijgt. Onze huidporiën gaan zich openen, onze zweetkliertjes treden in werking en we gaan zweten. In feite is dit onze thermostaat die ons lichaam doet afkoelen door vocht te verdampen. Tegelijk zetten onze bloedvaten in onze huid uit, waardoor de bloedtoevoer naar de huid stijgt. Waar normaal slechts 5 tot 10 % van het bloed door de huid stroomt, kan dit in de sauna oplopen tot 50-70 %. Om dit mechanisme in stand te houden, gaat ons hart sneller pompen. Onze hartslag in de sauna kan tweemaal zo hoog liggen dan onze hartslag in rust, zoals bijvoorbeeld tijdens een fikse wandeling. Tijdens de afkoelfase trekken de bloedvaten weer samen: dit is goed voor de elasticiteit van de bloedvaten. Onze huid wordt strakker, gezonder en steviger. 

Waterhuishouding 
Iemand die geregeld gaat saunabaden verliest zo’n halve tot anderhalve liter vocht per saunabezoek. Het zweet verdampt van onze huid en dit proces kost energie die als warmte aan onze huid wordt onttrokken. Je moet nog al wat zweten om dit in de sauna te kunnen zien. De hete en zeer droge saunalucht kan het zweet makkelijk laten verdampen. Met het transpiratievocht wordt er niet alleen water aan ons lichaam onttrokken, maar ook giftige stoffen en afbraakstoffen uit onze stofwisseling zoals melkzuren uit onze spieren. Tijdens een saunabezoek wordt ons lichaam op een natuurlijke manier van binnenuit gereinigd. Omdat we veel vocht verliezen tijdens een saunabezoek, is het belangrijk om na de sessie voldoende water te drinken.

Hormonen 
Een saunabezoek beïnvloedt onze hormonenhuishouding. Zo wordt de hormonale as van de hypothalamus, de hypofyse en de bijnier geactiveerd. Hierdoor komen een aantal zogenaamde stresshormonen vrij waardoor we ons niet alleen fit en energiek voelen, maar ook bijvorbeeld minder last van pijn ondervinden en ons zelfs beter kunnen concentreren. Dat verklaart alvast waarom we zo lekker ontspannen uit de sauna komen en weer de wereld aankunnen!

De weldadige werking van een sauna op …

Ons spier- en gewrichtenstelsel 
De warmte van de sauna doet onze spieren deugd. Door de betere doorbloeding, gaan gespannen en pijnlijke spieren sneller herstellen. Een saunabezoek is ook weldadig bij reumatische klachten, pijn of bewegingsbeperkingen in de rug en in gewrichten.

Onze ademhaling 
In de sauna ademen we warme lucht in. Hierdoor gaan onze luchtwegen meer slijm afscheiden. Door onze versnelde hartslag gaan onze longbloedvaten ook beter doorbloeden.

Onze huid 
In de sauna wordt onze huid grondig gereinigd omdat je bloedvaten en je poriën zich maximaal verwijden. Door het zweten worden allerlei afvalstoffen via de huid afgescheiden. Bij het afkoelen gebeurt dan weer het tegenovergestelde: ze trekken zich zo dicht mogelijk samen. Bij het transpireren worden bovendien de verhoornde huidcellen week die je er onder de douche weer makkelijk afspoelt. Je huid voelt na een saunabad dan ook zachter en soepeler aan.

Ons immuunsysteem 
Door het saunabezoek wordt ons immuunsysteem geactiveerd. We voeren afvalstoffen af en gaan meer witte bloedcellen en antilichamen aanmaken. Daardoor hebben we minder last van verhoudheden en zijn we beter bestand tegen temperatuurschommelingen.

Vermageren we door een saunabezoek? 
Tijdens een saunabeurt verbranden we ongeveer 300 kilocalorieën, ongeveer evenveel als een half uur stevig wandelen. Het gewicht dat je kwijt bent na een saunabezoek is puur vochtverlies dat je zo snel mogelijk moet aanvullen. Wil je kilo’s afvallen, kies dan voor een evenwichtig dieet en voldoende beweging. Een saunasessie verbrandt enkele extra calorieën (altijd meegenomen) en zorgt voor een weldadig gevoel.

Saunasessie voor iedereen? 
In principe heeft de sauna op heel veel mensen een positieve en weldadig invloed. Bij twijfel raadpleeg je best even je arts die kortsluit of een saunasessie in jouw specifieke geval al dan niet aangewezen is.

Kinderen: vanzelfsprekend neem je geen baby’s mee in de sauna. Die kunnen hun eigen lichaamstemperatuur nog niet goed regelen. Voor gezonde kinderen is een sauna wel heilzaam. Ze worden gehard en zijn beter bestand tegen infecties. Nerveuze kinderen zullen beter slapen en naar verluidt nemen ook concentratieproblemen af.

Zwangere vrouwen: bij een normale zwangerschap heeft de sauna geen negatieve invloed op moeder of kind. Alleen let je best op als je een verhoogd risico op pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) hebt. De hitte zou dan tot complicaties kunnen leiden. Op het einde van je zwangerschap neem je best geen dompelbad omdat je dan ontsluiting kan krijgen en de kans op een infectie dan toeneemt.

Hartpatiënten: heb je een stabiele hartfunctie, dan is er in principe geen risico als je de sauna bezoekt. Zelfs bij hypertensie (te hoge bloeddruk) en coronaropathie (ziekte van de kransslagaders) heeft de sauna een gunstig effect.

Mensen met ernstige huidproblemen: We lazen eerder al dat een saunasessie heel goed is voor je huid. Raadpleeg bij ernstige huidproblemen best even je arts, want veel hangt af van je aandoening. Heb je bijvoorbeeld ichtyose, dan kan je door je ziekte je temperatuur zelf moeilijk regelen en dan is een saunabezoek niet aan te raden.

Diabetici: ook hier raadpleeg je best je arts, want veel hangt af met de symptomen die je hebt.

Astmapatiënten: Voor astmapatiënten is een saunasessie weldoend, omdat het aantal aanvallen afneemt en de ademhalingsmoeilijkheden verminderen. Ook voor mensen met chronische bronchitis werkt regelmatig saunabezoek verlichtend.

Enkele tips voor een optimale saunabeurt 
1. Hou je zoveel mogelijk aan het saunaritueel voor een optimale zweetsessie. 
2. Ga niet in de sauna vlak voor of na een zware inspanning. 
3. Drink geen alcohol voor of tijdens de sauna. 
4. Blijf niet te lang in de sauna. Regelmaat is beter dan een overdosis. 
5. Drink twee tot drie glazen water na elke saunabeurt. 
6. Neem een half uur rust tussen de saunarondjes door, ook voor je je kleren aantrekt!

Wat als je ziek bent

Ziektebeeld saunabezoek
Koorts
Verkoudheid  ✔
Verstuiking  ✘
Hoofdpijn/migraine   ✘
Infecties   ✘
Lage/hoge bloeddruk   ✔


Een correct saunaritueel voor complete ontspanning Een saunabezoek is heel wat meer dan gewoon wat zitten zweten op een bank.

Finse sauna 

Stap 1: douchen Je begint met een warme, reinigende douche. Maak ook je haren nat om het te beschermen tegen uitdroging. Na het douchen, kan je je al dan niet afdrogen. Sommigen vinden een sauna lekkerder met een natte huid… 

Stap 2: opwarmen Je warmt je lichaam op voor je de saunacabine binnengaat. Dat kan door enkele minuten een warm voetenbad te nemen. 

Stap 3: zweten Een sauna is een zweetbad. Gebruik de sauna niet verkeerd door in één keer veel water op de stenen te gooien. De warmteschok die erop volgt verhindert de normale werking van de zweetklieren. Je lichaam heeft immers tijd nodig om te zweten. Dit gedeelte duurt zo’n 8 à 12 minuten, afhankelijk van elke saunabezoeker. Belangrijk is dat je gaat zweten. 

Stap 4: afkoelen en rusten Neem voldoende tijd om af te koelen en te rusten. Zo kan je bijvoorbeeld even de frisse buitenlucht opzoeken, een koude douche nemen, je onderdompelen in een koud dompelbad of wat dobberen in het zwembad of whirlpool. Vergeet zeker ook niet je hoofd af te koelen! Kopje onder dus, dat vermijdt hoofdpijn na het saunabezoek. Na dit actieve gedeelte van je saunabezoek is rusten minstens even belangrijk. Trek hiervoor gerust een kwartiertje uit. 

Stap 5: herhaal Om je lichaam en geest helemaal te ontspannen, herhaal je deze saunacyclus. Je douchet, warmt je lichaam weer op en gaat zweten in de sauna. Je mag deze cyclus zo vaak herhalen als je wil. Na je saunabezoek rust je best, en drink je – liefst – water om het vochtgehalte in je lichaam terug aan te vullen. Je huid kan je na een grondige wasbeurt insmeren met een vochtinbrengende crème.

Infraroodcabine 
Een bezoek aan een infraroodcabine is helemaal anders dan een saunakuur in een Finse sauna. In een infraroodcabine ga je ook zweten, doch je huid en spieren worden niet opgewarmd door warme lucht, maar wel door infraroodstraling. Een infraroodsauna werkt dankzij de straling deugdzaam in op het spierstelsel en de gewrichten. De lucht in de infraroodcabine is ook veel minder warm dan in een traditionele sauna. 

1. Voor je een bezoek brengt aan een infra-roodsauna drink je best enkele glazen water. 
2. Infraroodstraling werkt niet door kleding, dus je neemt best naakt plaats in de cabine. 
3. Ga zitten op een handdoek en leg een handdoek onder je voeten. 
4. Blijf niet langer dan 30 minuten in de cabine. Een gewone sessie duurt een kwartiertje. 
5. Verander regelmatig van houding, dat bevordert het afvoerproces. 
6. Na de sessie neem je een lauwe douche, liefst zonder zeep, shampoo of conditioner. Je huidporiën zijn immers nog te veel verwijd, waardoor je huid extra gevoelig is voor chemische stoffen. 
7. Drink na de sessie ook weer voldoende water en rust voldoende.