Zwemmen zonder b-b-b-bibberen

Zodra in april of mei de eerste zonnestralen dat heerlijke lentegevoel opwekken, krijg je zin om opnieuw je zwembad in te duiken. Even voorzichtig voelen met je dikke teen in het nog veel te koude water en je denkt er al snel anders over. Tenzij je een degelijk verwarmingssysteem hebt natuurlijk... Hoe het zwembadwater die lekkere 27 °C bereikt? Wij zetten de verschillende opties even op een rijtje.

In ons Belgenlandje is het klimaat zo wispelturig dat je maar beter je zwembad kan verwarmen om zo het zwemseizoen kunstmatig wat te verlengen. Op welke manier je dat doet, kies je uiteraard zelf maar je neemt de beslissing best wel voor je aan de bouw van het bad begint. Je wil later je prachtige terrastegels immers niet laten openbreken om de buizen van het verwarmingssysteem te kunnen leggen. Stel je de installatie van zwembadverwarming toch uit – bijvoorbeeld om budgettaire redenen – dan zullen je opties hoogst waarschijnlijk door een aantal factoren beperkt zijn. Afhankelijk van je voorkeuren en de omstandigheden zal hoe dan ook steeds moeten bekeken worden welk verwarmingssysteem voor jouw zwembad aangeraden is. Algemeen wordt een watertemperatuur van 27 °C aangeraden, maar ook dat is heel persoonlijk. Vrouwen en kinderen vinden water van tegen de 30 °C een stuk aangenamer, terwijl anderen zich tevreden stellen met 24 °C. 

ViessmannDe warmtewisselaar verliest zijn populariteit 
Vroeger was de warmtewisselaar het meest verkochte systeem. Iedereen had thuis immers een ketel voor de verwarming van de woning en daar kon een warmtewisselaar eenvoudig op aangesloten worden. Bovendien was het systeem niet duur en beschikte het over een groot vermogen. Een warmtewisselaar van 40 kW kan namelijk 35.000 liter water verwarmen met 1 °C per uur. Als in april of mei de watertemperatuur tussen de 15 °C en 20 °C bedraagt en je een bad hebt van bijvoorbeeld 5 meter op 10 meter en 1,5 meter diep, dan betekent dat dat je slechts één dag nodig hebt om de watertemperatuur 10 graden te laten stijgen. Vooral als je zwembad in de tuin van je buitenverblijf ligt en je er slechts 14 dagen op vakantie bent, is die snelheid mooi meegenomen. Voorwaarde hierbij is natuurlijk dat de filtratie continu draait. De stijgende energiekosten en het nieuwe reglement van de watermaatschappij – ingevoerd vanaf 2003 – gooiden echter roet in het eten. Om contact tussen het zwembadwater en het water van de watermaatschappij te vermijden, moet er een dubbelwandige warmtewisselaar geplaatst worden. Deze is niet alleen duurder, maar ook moeilijker te installeren.

ViessmannDe warmtepomp, nieuwe nummer 1 
Toen de warmtepomp tien jaar geleden op de markt kwam, was die heel duur en maakte ze veel lawaai. Energie was goedkoop en de meeste mensen vonden de terugverdientermijn van de warmtepomp veel te lang. Doordat er steeds meer – onder andere Aziatische – fabrikanten op de markt kwamen, daalde de prijs. De apparaten werden ook steeds geluidsarmer en zo slaagde de warmtepomp erin de warmtewisselaar van de troon te stoten als populairste verwarmingssysteem. Belangrijk is meteen te vermelden dat een warmtepomp voor het zwembad helemaal anders is dan de warmtepompen voor de verwarming van je woning. Je kan de ene dus niet voor het andere gebruiken! Bij een warmtepomp wordt warmte aan de lucht onttrokken. Die energie wordt vervolgens gebruikt om het zwembadwater op te warmen. Daarbij is een correcte dimensionering van absoluut belang. Zo heb je voor een zwembad van 70 m³ een warmtepomp van ongeveer 15 kW nodig. Het vermogen is namelijk afhankelijk van de buitentemperatuur, de luchtvochtigheid en de temperatuur van je zwembadwater. Bij een buitentemperatuur van 20 °C doet een warmtepomp van 15 kW er 5 tot 6 uur over om een bad van 70 m³ met 1 °C op te warmen. Als de warmtepomp continu draait, betekent dat dus een temperatuursverhoging van 4 °C per dag. Maar je moet rekening houden met het feit dat het water ’s nachts opnieuw afkoelt en altijd 1 °C tot 2 °C verliest, welk verwarmingssysteem je ook hebt. Dat betekent concreet dat je netto per dag maar 2 °C of 3 °C overhoudt en het lang kan duren voor je zwembad de gewenste temperatuur van 27 °C heeft bereikt.

Wisselend rendement 
Maak je nu even dezelfde berekening met een fout gedimensioneerde warmtepomp van bijvoorbeeld 8 kW voor hetzelfde bad van 70 m³, dan blijkt dat je 14 uur nodig hebt om het water met 1 °C te laten stijgen. Door de nachtelijke afkoeling verlies je de winst van de dag echter meteen en draait je warmtepomp constant zonder enig resultaat. Daarbij komt dat het rendement van een warmtepomp daalt als het buiten kouder is, dus een beroep doen op een expert ter zake is een absolute must.Dat rendement wordt uitgedrukt als de COP (Coeffi cient Of Performance). Een COP van 4 of 5 betekent dat 1 kW resulteert in 4 of 5 kW. Of andersom, je verbruikt met deze warmtepomp 4 of 5 keer minder dan bij een elektrische verwarming waar je voor 12 kW vermogen ook effectief 12 kW nodig hebt. Wil je verschillende warmtepompen met elkaar vergelijken, let dan zeker op de temperatuur waarbij de COP gedefinieerd is. Een COP van 4 bij een buitentemperatuur van 15 °C is immers niet gelijk aan en COP van 4 bij 25 °C.

Locatie en onderhoud 
Ook belangrijk om te weten, is dat een warmtepomp altijd buiten wordt geplaatst. Al zijn de toestellen veel stiller dan vroeger, de compressor en ventilator die erin zitten hoor je natuurlijk wel. De keuze van de locatie is dus van groot belang om ongestoord te kunnen zwemmen. Bovendien is het niet mogelijk het grote apparaat te camoufleren met bijvoorbeeld een haag of iets dergelijks. De toestellen hebben namelijk voldoende vrije ruimte nodig: 50 cm achteraan en 2 tot 3 meter vooraan voor het horizontale type, 50 cm rondom en 1,5 meter bovenaan voor het verticale type. Bij sommige merken wordt in de handleiding zelfs nog meer vrije ruimte voorgeschreven. Er is dan sprake van minimaal 80 cm achteraan en 5 meter vooraan (horizontale type) en zelfs 3 meter bovenaan (verticale type). Het rendement van het verticale type is door het grotere aanzuigoppervlak trouwens 15 procent hoger dan dat van het horizontale, maar daar staat tegenover dat dit type ook iets meer lawaai maakt. De meeste warmtepompen werken niet in de winter. Meer zelfs, ze moeten afgekoppeld worden en alle water moet uit de buizen. Zoniet kan de vrieskou heel wat schade aanrichten en de kosten om een warmtepomp te herstellen lopen hoog op, tot wel de helft van de nieuwprijs.

Elektrische verwarming en gasketel ten dode opgeschreven 
Door de hoge energieprijzen wordt er bijna niet meer elektrisch verwarmd. Enkel voor kleinere zwembaden van 30 tot 40 m³, die slechts af en toe worden gebruikt, en als bijverwarming – bijvoorbeeld bij zonnepanelen – is het nog een optie. Het toestel is heel makkelijk te plaatsen, al moet dat wel door een erkende installateurelektricien gebeuren. Het nadeel is dat je over een 3-fasig elektriciteitsnet moet beschikken, anders is elektrisch verwarmen per definitie uitgesloten. Doordat de gasketel voor zwembadverwarming weinig werd verkocht, zijn er steeds minder fabrikanten op de markt. Dit verwarmingssysteem is daardoor momenteel bijna niet meer te vinden.

Zonne-energie 
Het groene denken De ecologische trend wordt ook in de zwembadwereld steeds belangrijker. Het grote probleem is echter dat een verwarming op zonne-energie niet voldoende is om het vele zwembadwater de gewenste temperatuur te geven. Daarom wordt meestal geopteerd voor een van de andere systemen als bijverwarming.

Zonnecollectoren 
Wie gratis energie van de zon wil gebruiken voor zijn zwembad, kan opteren voor zonnecollectoren. Dat zijn rechthoekige zwarte panelen of ronde “zonnebollen” met daarin meters buizen waar het water door stroomt en zo door de zon opgewarmd wordt. Het voordeel is dat het gebruik van het systeem helemaal gratis is, maar jammer genoeg zijn er ook wat nadelen. Zo heb je een zeer groot oppervlak aan zonnepanelen nodig – minstens de helft tot twee derden van het oppervlak van je zwembad zelf. De installatie is niet zo eenvoudig en neemt bijgevolg een volledige dag in beslag. Sommige systemen worden aangesloten op de bestaande filterinstallatie en zijn voorzien van een elektronische regelaar. Deze meet de watertemperatuur en de stralingswarmte van de zon en stuurt op basis daarvan het water al dan niet via de collectoren. Zonnecollectoren worden vaak gecombineerd met een warmtepomp die ingeschakeld wordt wanneer er onvoldoende zon is om de temperatuur van het zwembadwater op peil te houden. Er zijn collectoren op de markt die vervaardigd zijn op basis van siliconenrubber en die geoptimaliseerd zijn om te gebruiken in combinatie met de modernste waterbehandelingstechnieken.

Zonnelamellen 
Een tweede mogelijkheid zijn de zogenaamde zonnelamellen als zwembadafdekking. Als je je zwembad verwarmt, is een afdekking sowieso een vereiste. 80 procent van de warmte verlies je namelijk aan de oppervlakte van het water! Er zijn heel wat verschillende types zwembadafdekking, dus keuze is er in overvloed. Bij bepaalde modellen kan je in plaats van de normale gekleurde lamellen echter kiezen voor een variant met ingebouwde zonnecollectoren. Dat betekent al snel een niet te waarlozen verschil van 4 °C tot 5 °C in de watertemperatuur. Tot slot kan je ook gebruik maken van de bestaande zonnepanelen op je dak – helemaal niet te vergelijken met de zonnecollectoren voor het zwembad. De photovoltaïsche panelen verwarmen het sanitair systeem en kunnen via een kleine warmtewisselaar ook je zwembad gedeeltelijk verwarmen.

Met dank aan:

  • Martine Van Cleven – CDH
  • Bart Van den Heuvel – Technics & Applications
  • Alain Servais – LMP Pool Parts
  • Niels Vermeylen – Viessmann